مواد خطرناک موادی هستند که به دلیل خواص فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی خود، می‌توانند برای سلامتی انسان، حیوانات و محیط زیست خطرناک باشند. این مواد در صورت تماس با پوست، استنشاق یا بلعیدن، می‌توانند باعث مسمومیت، بیماری‌های مزمن و حتی مرگ شوند. همچنین، کالای خطرناک می‌توانند به منابع آب و خاک آسیب رساند. و باعث آلودگی محیط زیست شوند.
طبقه‌بندی مواد خطرناک
کالای خطرناک بر اساس نوع خطر و شدت آن، به ۹ طبقه اصلی تقسیم می‌شوند:
- مواد منفجره: کالایی که به راحتی مشتعل شده. و در اثر انفجار انرژی زیادی آزاد می‌کنند.
- گازهای تحت فشار: گازهایی که در ظروف تحت فشار نگهداری می‌شوند. و در صورت نشت، می‌توانند باعث خفگی، سوختگی یا انفجار شوند.
- مایعات قابل اشتعال: مایعاتی که به راحتی تبخیر شده. و با هوا مخلوطی قابل اشتعال تشکیل می‌دهند.
- جامدات قابل اشتعال: جامداتی که به راحتی مشتعل شده .و آتش‌سوزی ایجاد می‌کنند.
- اکسیدکننده‌ها: موادی که با سایر مواد واکنش داده و باعث آتش‌سوزی یا انفجار می‌شوند.
- مواد سمی: موادی که در صورت تماس با بدن، باعث مسمومیت و آسیب به اندام‌های داخلی شوند.
- رادیو اکتیو: موادی که درای پرتوهای رادیو اکتیو هستند.
- مواد خورنده: موادی که باعث تخریب بافت‌های زنده و سطوح می‌شوند.
- سایر مواد خطرناک: هر نوع ماده خطرناکی که در دسته های بالا نیامده باشد.
خطرات ناشی از مواد خطرناک
کالای خطرناک در صنایع مختلف، از جمله صنایع شیمیایی، پتروشیمی، دارویی و کشاورزی استفاده می‌شوند. نشت یا رهاسازی این مواد در محیط زیست، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. برخی از خطرات ناشی از کالای خطرناک عبارتند از:
- آلودگی آب و خاک: کالای خطرناک می‌توانند به منابع آب و خاک نفوذ کرده. و باعث آلودگی طولانی‌مدت آنها شوند.
- آلودگی هوا: انتشار کالای خطرناک در هوا، می‌تواند باعث مشکلات تنفسی و بیماری‌های قلبی عروقی شود.
- آسیب به اکوسیستم: ماده خطرناک می‌توانند به گیاهان، جانوران و میکروارگانیسم‌ها آسیب رسانده. و باعث تخریب اکوسیستم شوند.
- خطرات برای سلامتی انسان: تماس با ماده خطرناک می‌تواند باعث مسمومیت حاد یا مزمن، بیماری‌های پوستی، مشکلات تنفسی، سرطان و حتی مرگ شود.
اقدامات ایمنی در مورد مواد خطرناک
برای جلوگیری از خطرات ناشی از ماده خطرناک، رعایت نکات ایمنی زیر ضروری است:
- شناسایی ماده خطرناک: کارکنانی که با ماده خطرناک سروکار دارند. باید به طور کامل با خواص و خطرات این مواد آشنا باشند.
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی: استفاده از لباس‌های محافظ، دستکش، ماسک و عینک ایمنی، برای جلوگیری از تماس مستقیم با مواد خطرناک ضروری است.
- نگهداری صحیح مادهخطرناک: ماده خطرناک باید در ظروف مقاوم و در مکان‌های ایمن و دور از دسترس کودکان نگهداری شوند.
- مدیریت پسماندهای خطرناک: پسماندهای خطرناک باید به صورت جداگانه جمع‌آوری و به مراکز مجاز دفع شوند.
با رعایت این نکات، می‌توان خطر ناشی از ماده خطرناک را به حداقل رساند. و از سلامت انسان و محیط زیست محافظت کرد.
