از لحاظ هدف، تعرفه‌های گمرکی به سه دسته تعرفه مالی، تعرفه حمایتی، و تعرفه ارشادی تقسیم می‌شوند. انواع تعرفه گمرکی، مالیاتی است که بر واردات یا صادرات کالا اعمال می‌شود. این مالیات بر اساس نوع کالا، ارزش آن و کشور مبدأ یا مقصد تعیین می‌شود. تعرفه‌ها نقش مهمی در تنظیم تجارت بین‌الملل، حمایت از تولیدات داخلی و ایجاد درآمد برای دولت دارند.
انواع تعرفه‌های گمرکی را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد:
1. انواع تعرفه گمرکی بر اساس هدف:
- تعرفه‌های محافظتی: این نوع تعرفه‌ها با افزایش هزینه‌های واردات، از تولیدات داخلی در برابر رقابت کالاهای خارجی محافظت می‌کنند.
- تعرفه‌های درآمدی: هدف اصلی از اعمال این تعرفه‌ها، کسب درآمد برای دولت است.
- تعرفه‌های انتقامی: این تعرفه‌ها به عنوان واکنشی به اعمال تعرفه‌های بالا توسط سایر کشورها اعمال می‌شوند.
2. انواع تعرفه گمرکی بر اساس نرخ:
- تعرفه‌های ثابت: نرخ این تعرفه‌ها برای همه کالاهای یک گروه مشخص ثابت است.
- تعرفه‌های متغیر: نرخ این تعرفه‌ها بر اساس عوامل مختلفی مانند ارزش کالا، فصل سال و … تغییر می‌کند.
- تعرفه‌های ترکیبی: در این نوع تعرفه، ترکیبی از تعرفه‌های ثابت و متغیر اعمال می‌شود.
3. انواع تعرفه گمرکی بر اساس شیوه محاسبه:
- تعرفه آدوالورم: در این نوع تعرفه، مبلغ تعرفه به صورت درصدی از ارزش کالا محاسبه می‌شود.
- تعرفه خاص: در این نوع تعرفه، مبلغ تعرفه به صورت مقدار مشخصی پول برای هر واحد کالا تعیین می‌شود.
- تعرفه ترکیبی: ترکیبی از تعرفه‌های آدوالورم و خاص.
4. انواع تعرفه گمرکی بر اساس کالا:
- تعرفه عمومی: تعرفه‌هایی که برای همه کشورهای تجاری اعمال می‌شود.
- تعرفه ترجیحی: تعرفه‌های پایین‌تری که برای کشورهای عضو یک پیمان تجاری اعمال می‌شود.
- تعرفه صفر: تعرفه‌هایی که هیچ مالیاتی بر واردات یا صادرات کالا اعمال نمی‌شود.
5. بر اساس دوره زمانی:
- تعرفه موقت: تعرفه‌هایی که برای یک دوره زمانی مشخص اعمال می‌شوند.
- تعرفه دائمی: تعرفه‌هایی که به صورت دائمی اعمال می‌شوند.
عوامل موثر بر تعیین نرخ تعرفه:
- نوع کالا: کالاهای اساسی، کالاهای صنعتی، کالاهای کشاورزی و … هر کدام تعرفه‌های متفاوتی دارند.
- کشور مبدأ یا مقصد: تعرفه‌ها برای کالاهای وارداتی از کشورهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد.
- سیاست‌های تجاری دولت: دولت‌ها با استفاده از تعرفه‌ها می‌توانند سیاست‌های تجاری خود را دنبال کنند.
- توافقات بین‌المللی: تعرفه‌ها تحت تأثیر توافقات تجاری بین‌المللی مانند پیمان‌های تجاری آزاد قرار می‌گیرند.
اهمیت شناخت انواع تعرفه‌ها:
- تعیین هزینه‌های واردات: با شناخت انواع تعرفه‌ها، می‌توان هزینه‌های واردات کالا را به دقت محاسبه کرد.
- برنامه‌ریزی تجاری: واردکنندگان و صادرکنندگان با آگاهی از تعرفه‌ها می‌توانند برنامه‌های تجاری خود را بهتر تنظیم کنند.
- مقایسه قیمت‌ها: شناخت تعرفه‌ها به مقایسه قیمت کالاهای وارداتی و داخلی کمک می‌کند.
در نتیجه، شناخت انواع تعرفه‌ها و عوامل موثر بر آنها برای فعالان اقتصادی، به ویژه واردکنندگان و صادرکنندگان، بسیار مهم است. با آگاهی از این موضوع، می‌توان تصمیمات تجاری بهتری اتخاذ کرد و از فرصت‌های تجاری موجود به بهترین نحو بهره برد.
